Đòn bẫy tài chính là một khái niệm quan trọng trong lĩnh vực tài chính và đầu tư, đóng vai trò như một cơ chế giúp nhà đầu tư nắm bắt cơ hội kinh doanh ngay cả khi không có đủ vốn. Vậy đòn bẫy tài chính là gì? Cách tính đòn bẫy tài chính như thế nào? Làm sao để ứng dụng hiệu quả đòn bẫy tài chính vào đầu tư? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Tìm hiểu đòn bẫy tài chính là gì?
Đòn bẩy tài chính (tiếng Anh là Financial Leverage – viết tắt là FL) là sự kết hợp giữa vốn chủ sở hữu và vốn vay từ ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính để gia tăng tỉ suất lợi nhuận cho doanh nghiệp.
Trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp không thể thiếu được đòn bẩy tài chính bởi không ai có thể thành công nếu chỉ kinh doanh chỉ bằng nguồn vốn mình có. Biết cách sử dụng đòn bẩy tài chính hiệu quả sẽ mang lại những khoản lợi nhuận không nhỏ cho doanh nghiệp, bên cạnh đó cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả hơn dự tính.
Nhiều công ty coi đòn bẩy tài chính là công cụ hữu ích để gia tăng thu nhập, tăng lợi nhuận vốn chủ sở hữu. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp đã bị chính việc lạm dụng chiến lược này dẫn đến tình trạng lâm vào nợ nần, thậm chí là phá sản.
Ví dụ cụ thể về đòn bẫy tài chính
Chị B muốn mua căn hộ trị giá 2 tỷ đồng. Chị không có số tiền này, nên quyết định sử dụng đòn bẩy tài chính có giá trị 1.2 tỷ với ngân hàng. Mỗi tháng, chị trả gốc và lãi vay cho ngân hàng.
Sau 1 năm, chị bán căn hộ với giá 2.5 tỷ. Với số tài sản này, chị trả tổng tiền vay ngân hàng là 1.320 tỷ (gốc và lãi vay 10%/năm), và trả cho chủ đầu tư 800 triệu. Cuối cùng, chị B nhận được lợi nhuận là: 2.5 tỷ – 1.320 tỷ – 800 triệu = 380 triệu.
Như thế, với đòn bẩy tài chính 1.2 tỷ và số vốn khá nhỏ so với giá trị tài sản, chị B đã thu lời 380 triệu từ việc mua bán căn hộ.
Tuy nhiên, trường hợp chị B chỉ bán được căn hộ với giá thấp hơn, thì chị B sẽ khó có thể đạt được lợi nhuận trên. Hơn nữa, chị B có thể phải mất thêm tiền để trả nợ ngân hàng. Nếu chị B chần chừ đợi giá nhà tăng lên, thì lãi vay có thể trở thành gánh nặng tài chính.
Vì thế, đòn bẩy tài chính là công cụ mang rất nhiều rủi ro, và chỉ nên sử dụng bởi nhà đầu tư có kiến thức lẫn khả năng đánh giá tốt thị trường.
Ý nghĩa của đòn bẫy tài chính trong đầu tư
Có thể coi đòn bẩy tài chính là con dao hai lưỡi, có thể mang đến lợi nhuận cao nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro cho nhà đầu tư. Tuy vậy, trong đầu tư chứng khoán, hầu hết các nhà đầu tư (cả cá nhân và tổ chức) dù ít hay nhiều đều sử dụng công cụ này.
Phần lớn những nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy tài chính là những người mạo hiểm, thích lướt sóng. Đòn bẩy tài chính có ý nghĩa như sau:
- Bù đắp thiếu hụt vốn cho doanh nghiệp để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, và gia tăng tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp trong tương lai.
- Là công cụ thúc đẩy mức tăng lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp từ nguồn vốn chủ sở hữu.
- Là “lá chắn thuế” cho doanh nghiệp bởi theo luật thì khoản vay và lãi phải trả được tính vào chi phí của doanh nghiệp và được khấu trừ vào phần thu nhập chịu thuế khi quyết toán. Do đó, doanh nghiệp sẽ phải nộp ít thuế hơn mà vẫn lợi nhuận vẫn tăng.
Cách tính đòn bẫy tài chính
Có hai công thức quan trọng liên quan đến đòn bẩy tài chính:
Công thức tính đòn bẩy tài chính
Đòn bẩy tài chính có thể được tính bằng hai cách sau đây:
- Cách 1: Tính bằng hệ số nợ chia cho tổng tài sản (Debt / Asset);
- Cách 2: Tính bằng hệ số nợ chia cho vốn chủ sở hữu (Debt / Equity).
Ví dụ:
- Hệ số nợ (D) = 50 triệu.
- Tổng tài sản hoặc vốn chủ sở hữu (Asset hoặc Equity) = 100 triệu.
- Tỷ lệ đòn bẩy = D/A hoặc D/Equity = 50/100 = 1:2.
Nếu giá cổ phiếu tăng hoặc giảm 5%, nhà đầu tư sẽ có lãi hoặc lỗ theo tỷ lệ 1:2, tức là 10%. Điều này cho thấy đòn bẩy tài chính có khả năng gia tăng lợi nhuận hoặc rủi ro cho nhà đầu tư.
Áp dụng cách tính này, chúng ta có các khả năng sau:
- Thứ nhất, trường hợp không sử dụng đòn bẩy: Nếu cổ phiếu B tăng hoặc giảm 5%, nhà đầu tư sẽ có lợi hoặc thua 5%;
- Thứ hai, trường hợp sử dụng đòn bẩy tài chính với tỷ lệ 1:10: Nếu cổ phiếu B tăng hoặc giảm 5%, nhà đầu tư sẽ có lợi hoặc thua 50%;
- Thứ ba, trường hợp sử dụng đòn bẩy tài chính với tỷ lệ 1:50: Nếu cổ phiếu B tăng hoặc giảm 5%, nhà đầu tư sẽ có lợi hoặc thua 250%.
Công thức tính mức độ tác động của đòn bẩy tài chính (DFL)
Mức độ tác động của đòn bẩy tài chính (DFL) được tính như sau:
Trong đó:
- EBIT: lợi nhuận trước thuế và lãi vay;
- Q: số lượng sản phẩm;
- p: giá bán;
- v: chi phí biến đổi trên 1 đơn vị sản phẩm;
- F: chi phí cố định;
- I: lãi vay phải trả
Ví dụ:
Anh C kinh doanh thời trang với tổng vốn là 100.000.000 VNĐ. Trong đó, anh có sẵn 50.000.000 VNĐ (tức vốn chủ sở hữu). Anh đi vay 50.000.000 VNĐ với lãi suất 10%/năm.
Dự kiến trong năm tới, công ty của anh có khả năng tiêu thụ được 10.000 sản phẩm. Giá mỗi sản phẩm là 20.000 VNĐ. Mỗi sản phẩm có chi phí biến đổi là 14.000VNĐ với tổng chi phí kinh doanh cố định là 40.000.000VNĐ.
- Lãi vay phải trả: I = 50.000.000 x 10% = 5.000.000 VNĐ
- Chi phí cố định: F = 40.000.000 VNĐ
- Chi phí biến đổi trên 1 đơn vị sản phẩm: v = 14.000 VNĐ
- Giá bán: p = 20.000 VNĐ
- Số lượng sản phẩm: Q = 10.000 sản phẩm
Áp dụng công thức trên, ta có mức lợi nhuận trước thuế và lãi vay là:
- EBIT = 10.000 x (20.000 – 14.000) – 40.000.000 = 20.000.000 VNĐ
Từ đó, mức độ tác động của đòn bẩy tài chính là:
- DFL = 20.000.000 / (20.000.000 – 5.000.000) = 1,34%
Con số này có nghĩa: khi lợi nhuận tăng/giảm 1% thì tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu sẽ tăng/giảm 1,34%.
Những lợi ích và rủi ro khi sử dụng đòn bẫy tài chính
Lợi ích
Đòn bẩy tài chính có thể cho phép các doanh nghiệp và cá nhân tận dụng khoản vốn đi vay để thực hiện tối ưu các khoản đầu tư. Đây là một chiến lược để mở rộng lợi nhuận và thúc đẩy tăng trưởng.
Ví dụ, một người đầu tư vào bất động sản có thể mua nhiều bất động sản và tăng lợi nhuận bằng cách sử dụng một số khoản vay, thay vì đầu tư tất cả bằng tiền mặt.
Đối với các doanh nghiệp, đòn bẩy có thể hỗ trợ các khoản đầu tư vượt quá khả năng của họ, chẳng hạn như đầu tư văn phòng mới hoặc đầu tư vào máy móc, thiết bị, công nghệ mới. Ngoài ra, đòn bẩy tài chính có thể giúp ích cho một doanh nghiệp đang cạn kiệt tiền mặt trong các hoạt động hàng ngày hoặc doanh số bán hàng tăng đột biến mà không có sản phẩm cần thiết để thực hiện các đơn đặt hàng.
Rủi ro
Vì lý do tương tự, đòn bẩy tài chính có thể tăng lợi nhuận cho các khoản đầu tư, nhưng cũng có thể làm nhân lên khoản lỗ nếu khoản đầu tư không thành công. Đây có thể là một hình thức tài chính đặc biệt rủi ro.
Khi sử dụng đòn bẩy để đầu tư cổ phiếu, giá cổ phiếu giảm thì giá trị tài sản ròng của nhà đầu tư cũng sẽ giảm. Giá trị giảm sẽ tương ứng với tỉ lệ đòn bẩy nhà đầu tư sử dụng. Như nếu nhà đầu tư sử dụng tỷ lệ đòn bẩy 1:2 thì sẽ lỗ gấp 2 lần so với bình thường.
Đầu tư luôn đi kèm với rủi ro, không chỉ như thế mà với đòn bẩy các công ty còn phải tính đến việc trả lại số tiền đã vay. Lúc này công ty hoặc nhà đầu tư có thể cần thêm tiền để bù lỗ hoặc có nguy cơ âm vốn và mang nợ. Đối với các khoản vay gắn liền với tài sản thế chấp, bạn có thể bị thanh lý tài sản thế chấp nếu không đủ khả năng thanh toán.
Đòn bẩy tài chính có thể đặc biệt rủi ro trong các công ty có rào cản gia nhập thấp hoặc chu kỳ bán hàng theo chu kỳ. Trong cả hai trường hợp này, lợi nhuận có thể dao động mạnh từ năm này sang năm khác, hoặc thậm chí trong cùng một năm. Điều này gây khó khăn cho việc trả lại các khoản vay một cách nhất quán và làm tăng tỷ lệ vỡ nợ.
Giảm khả năng tiếp cận nhiều khoản nợ hơn. Khi cho các công ty vay tiền, các nhà cung cấp tài chính đánh giá mức độ đòn bẩy tài chính của công ty. Đối với các công ty có tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu cao, người cho vay ít có khả năng ứng trước các khoản tiền bổ sung vì có nguy cơ vỡ nợ cao hơn.
Tuy nhiên, nếu những người cho vay đồng ý ứng trước tiền cho một công ty có đòn bẩy cao, nó sẽ cho vay với lãi suất cao hơn đủ để bù đắp cho rủi ro vỡ nợ cao hơn.
Các đòn bẫy tài chính được sử dụng phổ biến hiện nay
Sử dụng nguồn vốn từ người khác
Đòn bẩy này cũng được chia làm 2 hình thức phổ biến:
- Vay từ các ngân hàng hoặc công ty tài chính để đầu tư và trả lãi theo kỳ hạn. Tuy nhiên, khoản nợ cao dễ dẫn đến nguy cơ cao bị kiệt quệ tài chính thậm chí phá sản.
- Huy động vốn từ các cổ đông: Các công ty cổ phần phát hành cổ phiếu để thu hút nguồn vốn vào hoạt động của công ty cũng là một đòn bẩy tài chính.
Tận dụng và cải thiện ý tưởng sáng tạo của người khác
Không phải lúc nào ý tưởng cá nhân cũng đủ để đi đến thành công, vì vậy bạn cần biết cách sử dụng ý tưởng sáng tạo của người khác hoặc lắng nghe và tổng hợp những quan điểm từ nhiều phía để tạo nên một kế hoạch đầu tư hiệu quả. Hãy liên kết những người cùng chí hướng với mình và khai thác ý tưởng từ họ.
Học hỏi kinh nghiệm từ các nhà đầu tư chuyên nghiệp
Hãy học hỏi và kết hợp kinh nghiệm của bản thân với kinh nghiệm của những nhà đầu tư chuyên nghiệp khác, từ đó đúc rút ra nguyên tắc và bí quyết đầu tư thành công. Điều này sẽ giúp tối đa hóa kết quả đầu tư của bạn trong khoảng thời gian tối thiểu. Đây có thể coi là con đường tắt để dẫn đến thành công.
Tận dụng thời gian của người khác để tạo ra tài sản cho bản thân
Thông thường, chủ doanh nghiệp thường dùng thời gian của nhân viên nhằm tạo ra nhiều loại tài sản có giá trị hơn và nhanh chóng hơn so với việc tự mình làm tất cả.
Thuê người khác làm việc cho mình
Hãy thuê nhân sự và giao phó trách nhiệm cho người khác những thứ mà bạn không có khả năng làm. Đây chính là loại đòn bẩy mà các chủ doanh nghiệp rất hay sử dụng và đã đạt được thành công nhờ tạo nên sức mạnh cộng hưởng.
Kinh nghiệm giúp sử dụng đòn bẫy tài chính hiệu quả
Bởi vì đòn bẩy là một công cụ tài chính có nhiều mặt, về bản chất thì hơi phức tạp và có thể làm một doanh nghiệp hoặc một nhà đầu tư cá nhân tăng cả lãi và lỗ. Qua những lợi ích và hạn chế của nó sẽ giúp bạn cân nhắc mở rộng kinh doanh đầu tư và xác định xem công ty của bạn đã sẵn sàng sử dụng công cụ tài chính này chưa.
- Cần phải có một định hướng tốt, tính toán kỹ lưỡng trước khi quyết định sử dụng công cụ này.
- Cần chọn các đơn vị tài chính đáng tin cậy khi vay vốn như ngân hàng, các tổ chức tín dụng có tên tuổi. Vì các đơn vị này luôn có mức lãi suất ổn định, rõ ràng để phòng ngừa tình trạng rủi ro phá sản.
- Cần thận trọng trong khâu đánh giá tài sản mà bạn tính dùng đòn bẩy để mua. Bởi giá trị tài sản đó sẽ tăng/giảm theo kỳ. Vì vậy nên xây dựng chiến lược tài chính thấp hơn một chút so với mục tiêu hướng đến.
- Chỉ nên đăng ký khoản vay phù hợp với mức có thể chi trả ổn định.
- Tập trung vào dòng tiền để thu lợi nhuận cao.
- Luôn cân nhắc rủi ro trước khi đưa ra bất kỳ quyết định tài chính quan trọng nào.
Tổng kết
Đòn bẩy tài chính có rất nhiều tiềm năng lợi nhuận, nhưng cũng có thể khiến nhà đầu tư phải trả giá đắt hơn nhiều so với số tiền đã vay. Đòn bẩy tài chính, ít nhất là khi nói đến đầu tư, nên dành cho các nhà đầu tư dày dạn kinh nghiệm và có thể chấp nhận rủi ro cao. Hy vọng qua bài viết này đã giúp mọi người hiểu rõ hơn về đòn bẩy tài chính là gì.
