GDP được sử dụng rất phổ biến trong lĩnh vực kinh tế học. GDP giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự đóng góp của các ngành công nghiệp và lĩnh vực kinh tế khác nhau vào sản xuất tổng thể của một quốc gia. Vậy GDP là gì? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Tìm hiểu GDP là gì?
GDP là viết tắt của cụm từ Gross Domestic Product, dịch ra là tổng sản phẩm nội địa hoặc tổng sản phẩm quốc nội. Đây là một chỉ số tiêu dùng đo lường tổng giá trị thị trường của tất cả các loại hàng hoá, dịch vụ được sản xuất ra ở một quốc gia trong một thời kỳ nhất định.
GDP chính là chỉ tiêu đo lường tổng giá trị thị trường. Bằng việc sử dụng giá thị trường, rất nhiều loại sản phẩm sẽ được cộng lại thành một chỉ tiêu duy nhất về giá trị. Giá thị trường biểu thị số tiền mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các loại hàng hoá khác nhau, vì vậy nó phản ánh chính xác giá trị của những hàng hóa này.
GDP chỉ biểu thị các loại hàng hóa được sản xuất và bán ra hợp pháp trên thị trường. GDP không tính được những sản phẩm sản xuất và bán ra bất hợp pháp trong nền kinh tế ngầm.
Hàng hóa, dịch vụ được tính trong GDP bao gồm: Các loại hàng hoá hữu hình như thực phẩm, xe hơi, quần áo… và cả những dịch vụ vô hình như cắt tóc, khám bệnh, biểu diễn…
GDP chỉ bao gồm giá trị của hàng hoá, dịch vụ cuối cùng, không tính giá trị của những hàng hóa trung gian. GDP cũng chỉ bao gồm các hàng hóa, dịch vụ được sản xuất ra trong hiện tại, không bao gồm hàng hóa được sản xuất ra trong quá khứ.
GDP được tính theo phạm vi lãnh thổ kinh tế của một quốc gia, bao gồm các đơn vị sản xuất – kinh doanh dưới hình thức tổ chức, cá nhân và hộ gia đình. GDP phản ánh giá trị sản xuất trong một khoảng thời gian cụ thể, thường là một năm hoặc một quý.
Có những loại GDP nào?
Chỉ số tổng sản phẩm nội địa được phân thành 4 loại chính dựa trên những tiêu chí khác nhau.
GDP bình quân đầu người
GDP bình quân đầu người được hiểu là tổng sản phẩm nội địa bình quân đầu người. Thu nhập bình quân đầu người được tính bằng tổng sản phẩm trên địa bàn chia cho tổng dân số trung bình.
GDP bình quân đầu người sẽ tỉ lệ thuận với đời sống, thu nhập của người dân ở quốc gia đó. Tuy nhiên, chỉ số GDP cao chưa chắc mức sống của người dân đã cao. Cách tính thu nhập bình quân đầu người sẽ dựa trên giá trị GDP và dân số.
GDP danh nghĩa
GDP danh nghĩa là viết tắt của từ Nominal Gross Domestic Product, là tổng sản phẩm nội địa GDP tính theo giá trị thị trường hiện tại.
GDP danh nghĩa thể hiện cho những thay đổi về giá cả do lạm phát kinh tế. Đặc biệt, khác với chỉ số thực, những thay đổi về giá do lạm phát đều được GDP danh nghĩa phản ánh tốc độ tăng giá của một nền kinh tế. Nếu giá cả hàng hóa thị trường tăng hoặc giảm thì GDP sẽ thay đổi cao hơn hoặc thấp hơn.
GDP thực tế
GDP thực tế được viết tắt của từ Real Gross Domestic Product hay real GDP, đây là chỉ số được xác định dựa trên tổng sản phẩm nội địa đã điều chỉnh theo tốc độ lạm phát. Nếu lạm phát dương, trường hợp này, GDP thực tế sẽ thấp hơn GDP danh nghĩa.
GDP xanh
GDP xanh là phần còn lại của tổng sản phẩm nội địa sau khi đã khấu trừ các chi phí sử dụng cho việc phục hồi vấn đề môi trường do hoạt động sản xuất gây ra.
Những yếu tố tác động đến GDP
Chỉ số GDP chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố, trong đó dân số, FDI, sự lạm phát là 3 yếu tố chính, cụ thể
Mật độ dân số
Mối quan hệ giữa chỉ số GDP và dân số là không thể tách rời, chúng có mối liên quan mật thiết với nhau. Trong đó, dân số là nguồn lực để sản xuất ra hàng hóa, dịch vụ và cũng là đối tượng tiêu thụ hàng hóa đó. Vì thế, tổng dân số là giá trị quan trọng để xác định chỉ số GDP.
Chính vì vậy, có thể nói dân số là yếu tố quan trọng đóng vai trò quyết định đến sự tăng trưởng kinh tế.
Chỉ số FDI
FDI là chỉ số đầu tư trực tiếp nước ngoài, gồm các khoản đầu tư như: tiền mặt, phương thức sản xuất, công nghệ, cơ sở hạ tầng,…
FDI càng tăng sẽ làm mở rộng quy mô sản xuất của các ngành kinh tế, từ đó tạo điều kiện cho chỉ số GDP được tăng cao. Đồng thời, việc gia tăng vốn đầu tư cũng giúp cho việc đẩy mạnh xuất khẩu và kinh tế được tăng trưởng.
Tình trạng lạm phát
Lạm phát là xu hướng tăng giá về hàng hóa, dịch vụ một cách liên tục, nếu diễn ra trong thời gian dài sẽ làm mất giá trị của đồng tiền tại một đất nước nào đó.
Lạm phát có ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế vì làm giảm năng suất lao động. Nếu lạm phát vượt ngưỡng cho phép sẽ dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Vì thế, nhà nước cần có những chính sách phù hợp để hạn chế mức độ lạm phát ở mức an toàn.
Trong kinh doanh và đầu tư, “lạm phát” là yếu tố được nhiều người quan tâm bởi nó ảnh hưởng rất nhiều đến kinh tế và các dự đoán trong tương lai. Lúc này, việc quản lý tài chính khi lạm phát rất quan trọng, cũng giống như bạn đang bảo vệ tài khoản tiết kiệm một cách an toàn.
Tầm ảnh hưởng của GDP đối với nền kinh tế của một quốc gia
GDP là chỉ số quan trọng được Chính phủ lựa chọn để đánh giá và so sánh sự tăng trưởng của các quốc gia trên thế giới. Đây cũng là chỉ tiêu quan trọng để xây dựng chính sách điều hành vĩ mô.
GDP là thước đo đánh giá tốc độ tăng trưởng kinh tế và phản ánh rõ ràng sự biến động của hàng hóa, dịch vụ theo thời gian. Chẳng hạn, GDP tăng chứng tỏ nền kinh tế đang hoạt động tốt, các doanh nghiệp tự tin đầu tư nhiều hơn, đây là nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong tương lai.
Ngược lại, khi tăng trưởng GDP thấp thể hiện cho nền kinh tế đi vào suy thoái và dẫn đến tình trạng: người lao động thất nghiệp, trả lương thấp hơn và các doanh nghiệp hạn chế việc đầu tư,…
GDP được sử dụng trong tính toán các cân đối lớn của nền kinh tế, phản ánh rõ ràng đặc điểm, tính chất tăng trưởng của một quốc gia.
Đặc biệt, chỉ tiêu GDP giúp phản ánh rõ ràng hơn thực trạng sản xuất của nền kinh tế, từ đó các Chính phủ sẽ có định hướng tập trung phát triển khu vực kinh tế, vùng kinh tế phù hợp. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng có cơ sở để ra quyết định đầu tư, mở rộng hoặc thu hẹp hoạt động sản xuất kinh doanh.
Những mặt hạn chế của chỉ số GDP
Bên cạnh những ưu điểm mà GDP mang đem lại, chỉ số này cũng xuất hiện một số nhược điểm như:
- Không thể hiện đầy đủ các hoạt động sản xuất tự cung, tự cấp.
- Không định lượng được một số giá trị làm ngoài giấy tờ, kinh doanh trên thị trường chợ đen, công việc tình nguyện…
- Không xem xét các hoạt động trung gian mà chỉ xem xét trên hoạt động sản xuất hàng hóa cuối cùng và đầu tư vốn.
- Mức tăng trưởng GDP không thể đo lường chính xác sự phát triển của một quốc gia và đời sống người dân. Bởi GDP chỉ phản ánh sản lượng vật chất mà không xét được tình hình tổng thể của quốc gia.
Cách tính chỉ số GDP
Hiện nay có 03 cách tính GDP thông dụng nhất được áp dụng. Tuy nhiên, dù tính theo cách nào thì kết quả cũng như nhau.
Công thức tính GDP theo phương pháp sản xuất
Xét về góc độ sản xuất, tổng sản phẩm quốc nội chính là tổng tất cả giá trị gia tăng của nền kinh tế một nước trong một thời gian nhất định.
GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu
Trong đó, giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể là thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm, khấu hao tài sản cố định, thuế sản xuất, giá trị thặng dư…
Công thức tính GDP theo phương pháp sử dụng cuối cùng
Xét về góc độ sử dụng hay chi tiêu, GDP bao gồm tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình, tiêu dùng cuối cùng của chính phủ, tích lũy tài sản và chênh lệch xuất – nhập khẩu của một đất nước.
GDP = C + I + G + NX
Trong đó:
- C: Tổng giá trị tiêu dùng cho sản phẩm và dịch vụ của các hộ gia đình trong quốc gia đó
- I: Tổng giá trị tiêu dùng của các nhà đầu tư
- G: Tổng giá trị chi tiêu của chính phủ
- NX: Xuất khẩu ròng
Công thức tính GDP theo phương pháp thu nhập
Xét về góc độ thu nhập, GDP gồm thu nhập của người lao động, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất và giá trị thặng dư sản xuất trong kỳ của một đất nước.
GDP = W + R + I + Pr + Ti + De
Trong đó:
- W: Tiền lương
- R: Tiền thuê
- I: Tiền lãi
- Pr: Lợi nhuận
- Ti: Các khoản thuế dịch vụ, hàng hóa bán trên thị trường và trợ cấp của chính phủ cho sản xuất (thuế gián thu ròng).
- De: Khấu hao tài sản cố định
Cách phân biệt giúp tránh nhẫm lẫn giữa GDP và các chỉ số kinh tế khác
Nếu chưa hiểu rõ GDP là gì, nhiều người có thể bị nhầm lẫn và không phân biệt được GDP với một số chỉ số kinh tế khác.
Phân biệt GDP và GNP
GNP là chỉ số tổng sản phẩm quốc gia, biểu thị tổng giá trị bằng tiền thu được từ các sản phẩm và các dịch vụ mà mọi công dân tạo ra trong năm.
GDP và GNP đều được sử dụng để biểu thị giá trị trong lĩnh vực kinh tế vĩ mô, nhằm đánh giá khả năng phát triển kinh tế của một đất nước.
Tuy nhiên về bản chất, GDP chỉ thể hiện tổng sản phẩm quốc nội (trong nước). Còn GNP thì phản ánh tổng sản phẩm quốc dân, bao gồm trong nước và ngoài nước.
Phân biệt GDP và CPI
CPI là chỉ số đo lường hang hóa, dịch vụ được mua bởi người tiêu dùng. Trong đó không bao gồm giá cả hàng hóa, dịch vụ được nhà nước, Chính phủ hay các hãng mua.
Hai chỉ số GDP và CPI đều biểu thị các chỉ số đo lường giá trị kinh tế vĩ mô.
Tuy nhiên, giá trị GDP chỉ tính cho các hàng hóa, dịch vụ sản xuất trong nước. Còn giá trị CPI được tính cho toàn bộ hang hóa, dịch vụ được mua, bao gồm cả những hàng hóa được nhập khẩu.
Tổng kết
Trên đây là những toàn bộ thông tin giúp bạn giải đáp thắc mắc GDP là gì? GDP ảnh hưởng như thế nào đến tình hình kinh tế? Hy vọng bài viết này đã đem đến cho bạn những kiến thức hữu ích.
